TAYLOR SWIFT «The Tortured Poets Department: The Antology» (Republic/Universal)
I 2009 var eg litteraturstudent i Oslo. Den store snakkisen var at Karl Ove Knausgård skulle gje ut seks bøker, og alle skulle handle om livet hans. Eg var sjokkert. At ein kunstnar gjekk ut og sa rett ut at «alt det eg skriv no, handlar om mitt liv», var nytt for meg.
15 år seinare, er det verken sjokkerande eller nytt. Og når det kjem til den amerikanske superstjerna Taylor Swift, er det nærmast eit krav. Gjennom plate etter plate, låt etter låt, har ho skrive om seg sjølv og sitt liv, og ikkje minst om forholda ho har vore i. Eit nytt album er som eit løfte til fansen: «No skal dokker få vite alt.»
Hennar nye album, «The Tortured Poets Department: The Antology» (TTPD), held dette løftet. 18 år har gått sidan ho ga ut sitt første album, «Taylor Swift». Og der ho på debutplata har eit Mona Lisa—smil inn i kamera, med perfekte korketrekkarar og turkise sommarfuglar som innramming, er innpakninga på det nye albumet noko ganske anna. Her poserer ho som ein statue, i sort kvitt. Ein ting er klart for den som møter albumet: Vi er ikkje her for å ha det gøy.
Eg er ein av dei som har venta i stor spenning på denne plata. Som ein av millionane menneske verda over som erklærer seg sjølv som «swiftie», er eit nytt album meir enn berre ei utgjeving av ny musikk.
Det er ei hending av typen «ta fri frå jobb berre så du kan høyre albumet om og om igjen», det er diskusjonar med andre fans, googling for å finne ut kven låtane handlar om — og så vidare. For Taylor Swift er verdas største kjendis — alle veit kven ho er, og vi veit kven ho har vore saman med.
Eksar som musikarane John Mayer og Harry Styles, i tillegg til skodespelaren Jake Gyllenhaal, har alle saman fått den tvilsame æra å bli foreviga i musikken. Men det er ikkje berre oppgjer med menn ho har vore saman med i musikken hennar.
Det er også fuck you—finger til den tidlegare produsenten Scooter Braun, som har tatt eigarskap til platene hennar — noko som igjen gjer at ho speler inn sine gamle plater på nytt for sjølv å få eige dei. Alle som ventar på neste skandale, neste samanbrot, neste vesle feiltrinn ho gjer får også høyre det i låtane hennar. Spørsmålet er: Kan det bli bra musikk av dette?
Svaret på det er sjølvsagt ja. Plata opnar med ein kald synth i låta «Fortnight», med artisten Post Malone. Opningssporet får meg til å tenke at ho har vore ein del saman med venninna Lana Del Rey, for her syng Taylor på den seige og luftige måten.
Og frå start får vi det vi kjem for, essensen er «I love you , it’s ruining my life». Mine sosiale medier var fylt opp av videoar av gifte kvinner som ville slå opp med mannen berre for å kjenne seg igjen i musikken. Og desse låtane om brot og svik tar seg opp gjennom plata.
«loml» står kanskje ut som den aller tristaste av dei. Det er lett å leve seg inn i det når ho går inn der det gjer aller mest vondt: «You shit—talked me under the table/talking rings and talking cradles/I wish I could un—recall how we almost had it all». Alvoret er kledd inn i enkelt pianospel, med koring. Det er sobert, samtidig som det svir.
Ein annan favoritt i same kategori, er låta «Black Dog». Det er ingen tvil om at du blei dumpa i veke 16 i 2024, er dette medisinen, plasteret på såret, rommet du treng for å vere sur, sint, skuffa, knekt og sugen på hemn. Enda meir monumentalt bitter er ho i låta «The Smallest Man Who Ever Lived» — der klimakset sender vibrasjonar gjennom heile kroppen min.
Men det er ikkje berre den melankolske Swift vi møter i plata, sjølv om dei sorgfulle låtane er i klart fleirtal. For når Swift får vere sint, kanskje særleg på platebransjen og kritikarane, er ho på eit nytt nivå. Plata «Reputation» frå 2017 får oppfølgjarar av låta «Who’s Afraid of Little Old Me?».
Her er det mørke undertonar, som kunne vore soundtracket til ein skurk i ein Marvel—film. «I Can Do It With a Broken Heart» byr på glade synthvibbar, men bak den lystige musikken får vi vere med i dei hjarteskjærande tankane til verdas største superstjerne som må levere verdas største konsertturné samtidig som hjartet ligg i tusen knas på bakken.
Men — det finst sjølvsagt eit men. Albumet er for langt. Det er å banne i kyrkja, eg veit, som å klage på at mannen har kjøpt med seg for mykje smågodt til helga, eller å seie «eg har for mykje ferie til gode!». For mellom verkeleg gode låtar, tekstar som er ti knivar i hjartet og alt suget i magen plata gir meg, er det også svake låtar.
Samarbeidet med fantastiske Florence + The Machine, «Florida», blir ei anonym oppleving i denne samanheng. 31 spor på 2 timer og 2 minutt gjer det heile til ein massiv lytteoppleving (og kven har eigentleg så mykje tid til overs i desse dagar?).
Her kunne med fordel nokre spor vore utelatt for å gje ei meir intens oppleving. Kanskje plateselskapet er redde for å seie nei og setje foten ned? Men alt i alt — viss melankoli er ein muskel, får den si beste treningsøkt med dette albumet.