Dette er ikkje medynk, dette er sinne. Dette er ikkje eit brøl, det er eit skrik. Dette er ikkje skildringrar frå ei gamal bok av Charles Dickens, det er Noreg 2023. Den rekordvarme sommaren i nord, der fødeavdelinga gløda og vart sprengt.
Sjølv har eg fødd to barn på UNN: Eitt midt på sommaren, midt i ferieavvikling, og eitt midt på natta, utan anna smertelindring enn raud saft. Eg har ikkje eit vondt ord å seie om mine eigne opplevingar på fødeavdelinga, og etter sist fødsel tenkte eg oppriktig: Dette gjer eg ti gongar til. Glatt.
Det tenker eg ikkje no meir.
For dei siste vekene har skaka noko grunnleggande i meg. Har du vore fødekvinne ein gong, er det enkelt å leve seg inn i andre sine historier om fødsel. Eg høyrer gjerne den lange versjonen når venninner har fødd barn, frå centimeter til centimeter.
Derfor er det ekstra skakande å lese historiene frå fødeavdelinga på UNN denne sommaren. Fødande som ligg fullstendig aleine, som føder prematurt på undersøkingsrom, som ligg på pauserommet i aktiv fødsel, kvinner som er redde, som har så vondt at dei går i panikkmodus. Dei som drar heim med både ein baby i bilstolen og eit traume i heile kroppen.
Og kva får desse kvinnene? Jo, oppslag med ein klinikksjef som meir eller mindre seier at det må bli sprengt kapasitet på føden når det er mange som skal ha barn samtidig. Jo, og dette med at kvinner har andre forventningar i dag enn før i tida til korleis ein fødsel skal vere og kva slags helsehjelp dei skal få.
Å vere gravid er mange ting, men det er først og fremst eit ekstremt fysisk arbeid. Det er bekkenløysing, kvalme, oppkast, brystspreng, åreknuter, halsbrann, nedpress, hemoroider, vondt i symfysen, gud veit kva det ikkje er. Dei fleste av oss veit at desse ni månadane, nesten tre hundre dagane, ender med det vondaste av alt - sjølve fødselen - og vi berre håpar på at det ikkje skal ende med rifter og revning og opne veggar i underlivet. Og da har eg ikkje ein gong nemnd alt som venter etterpå.
Eg skal ikkje påstå at eg har snakka med alle fødende kvinner som finst. Men eg har snakka med ganske mange gravide, og dei aller fleste har forventningar eg strengt tatt vil omtale som nøkterne. Det er stort sett ja eller nei til epidural som er det store spørsmålet, kanskje få føde i vatn, viss det kan omtalast som «luksus».
At å få liggje i varmt vatn når du skal presse ut ein unge av eit knøttlite hol i kroppen skal framstå som luksus, er oppsiktsvekkande i seg sjølv, men la gå.
Poenget her er at fleire av desse kvinnene ikkje kom i nærleiken av noko badevatn. Dei sit igjen med sjukehusskrekk, med kjensla av å ha blitt feilbehandla og behandla som dyr. Korleis det da må vere å sitje heime med mjølkespreng, eit underliv som har gått gjennom fødsel i timesvis og ein kropp som har vore gravid i nesten 300 dagar og lese uttalingane frå klinikksjefen om å nedjustere eigne forventningar, tør eg nesten ikkje tenke på.
Og no les eg at klinikksjef Rolv-Ole Lindsetmo seier til Nordlys at desse ville tilstandene er medieskapte, og at det berre er dei verste historiene som kjem på trykk.
Det tolkar eg som at han helst skulle ønske at ingen hadde sagt noko om korleis dei har opplevd fødetilbodet no i sommar.
Da tenker eg som så: Dette er ikkje tida for å halde kjeft. Dette er tida for å rope så høgt vi kan, både fødekvinner, partnarar, folk som ein gong har blitt fødd - det skulle vel også inkludere klinikksjefen sjølv. I staden for å seie «sånn må det vere», bli heller med og rop høgt om at DETTE FINN VI OSS IKKJE I!
For desse kvinnene skulle fått meir enn eit «unnskyld». Dei fortener eit barselbrøl, eit morshyl, eit søsterskapsskrik. Noko som brøler så høgt at alle forstår at dette ikkje går an, i 2023.
Eg kjenner ei av desse kvinnene. I hylla står ein pose med arveklær ho skulle få overta. Slik blir det ikkje. Barnet som skulle få gå frå fang til fang, kom altfor stille til verda. La brølet bli høyrd der barnet er no.